پمپئو و آینده 3 بحران خاورمیانه

سیاوش فلاح‌پور| خبرنگار:



تغییر ناگهانی وزیر خارجه آمریکا در میان کشورهای خاورمیانه بازتاب‌های گسترده‌ای داشت؛ بازتاب‌هایی که با استقبال نامتعارف عربستان، مصر و امارات و از سوی دیگر نوعی نگرانی ترکیه و قطر همراه بود. در این زمینه با سعید الحاج، نویسنده فلسطینی و نزدیک به اخوان‌المسلمین گفت‌وگو کرده‌ایم.

از دید شما وزارت خارجه مایک پمپئو چه تأثیری در مناسبات خاورمیانه دارد؟

به باور من اکنون معضل بزرگی در درک دولت آمریکا و پیش‌بینی عملکرد این دولت در آینده به‌وجود آمده است، چرا که دیگر دولتی دمکرات و یا جمهوریخواه به‌معنای سنتی آن در مقابل ما قرار ندارد، بلکه این دولت براساس روش ترامپ که در چارچوب متعارف سیاست آمریکا نمی‌گنجند اداره می‌شود.

براین اساس می‌توان انتظار نوعی آشوب و پیچیدگی در فهم سیاست‌های آمریکا بیش از گذشته را داشت. اما از سوی دیگر این آشوب در داخل آمریکا و در روابط میان نهادهای اساسی در سیاست این کشور ازجمله پنتاگون، CIA و وزارت خارجه نیز بازتاب خواهد داشت. فکر می‌کنم بنابر سیاست‌های شناخته‌شده پمپئو و ترامپ در دوره جدید شاهد تغییراتی در سیاست این کشور نسبت به بعضی پرونده‌های منطقه‌ای، به‌طور مشخص توافق هسته‌ای ایران، بحران قطر، مسئله قدس و در درجه کمتری رابطه آمریکا با ترکیه باشیم.

آیا ممکن است تغییری در دستاوردهای سیاسی دوران تیلرسون، ازجمله توافق با ترکیه ایجاد شود؟

شاید نسبت به ترکیه برخی پرونده‌ها ازجمله اجرای توافق منبج به تأخیر بیفتد اما فکر نمی‌کنم وزیر جدید به‌طور کلی توافق‌های این کشور با ترکیه را زیر پا بگذارد، چرا که عملیات نظامی در عفرین تقریبا به پایان خود رسیده، نیروهای دمکراتیک سوریه از منبج خارج شده‌اند و حتی مسیر روابط 2کشور در شرق فرات نیز به‌نظر نمی‌رسد به سمت درگیری نظامی پیش برود.اما این احتمال وجود دارد که آمریکا به‌طور یکجانبه از توافق هسته‌ای خارج شود و یا تحریم‌ها را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد؛ امری که بدون شک به شکل غیرمستقیم بر منطقه و ترکیه تأثیر خواهد گذاشت. خطرناک‌تر از همه اینها اما احتمال تغییر جدی در سیاست آمریکا نسبت به بحران قطر است؛ امری که به‌نظر می‌رسد بی‌ارتباط با استقبال کشورهای عربستان و امارات از برکناری تیلرسون نیست. درصورت وقوع چنین تغییری، سیاست ترکیه در حمایت از قطر مشخص است.

برخی مقامات عربی از نقش کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در برکناری تیلرسون سخن گفته‌اند، آیا به باور شما این ادعا صحیح است؟

هرگز فکر نمی‌کنم چنین ادعاهایی درست باشد، البته این کشورها تمایل جدی به برکناری تیلرسون داشته‌اند اما نمی‌توان برای آنها در این صحنه نقشی قائل شد.