اختلاف‌نظرهای اقتصادی بین بانک مرکزی و برخی چهره‌های اقتصادی کابینه حسن روحانی، بر سر راه تأمین کسری بودجه دولت از چندی قبل نمایان شده، اما حضور اسحاق جهانگیری، مرد شماره2 دولت، در برج میرداماد بانک مرکزی و دیدار و گفت‌وگو با عبدالناصر همتی و مدیران عامل بانک‌ها، شاید نشانه‌ای از تلاش معاون اول رئیس‌جمهوری برای کم کردن اختلاف‌نظرهاست. با این حال پیام روشن و صریح بانک مرکزی که پیشتر بارها از زبان همتی اعلام شده، این است که دولت روی توان بانک مرکزی حساب نکند و اگر دنبال یافتن پولی برای جبران کسری بودجه است، اوراق بدهی منتشر کند و از ظرفیت عملیات بازار باز بانکی نهایت بهره را ببرد و سهام و دارایی‌هایش را در بازار سهام بفروشد.
از نظر مردان ساختمان لاجوردی میرداماد اولویت نخست، حفظ ثبات اقتصاد و تداوم روند کاهشی نرخ تورم و جلوگیری از تنش ارزی است، اما تیم حزب اعتدال و توسعه شامل محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد برای مقابله با کسری بودجه، راهکاری متفاوت را مدنظر دارند. در این میان نزدیکی فکری و سیاسی اسحاق جهانگیری و عبدالناصر همتی به حزب کارگزاران سازندگی از یک‌سو می‌تواند وزنه تصمیم‌گیری را به سمت بانک مرکزی سنگین‌تر کند، اما ساکنان ساختمان ضلع شمالی میدان بهارستان یعنی محمدباقر نوبخت و همکارانش، با ساکنان خیابان باب همایون شامل فرهاد دژپسند و تیم او، با گرایش سیاسی نزدیک به حزب اعتدال و توسعه، با حمایت سیاسی محمود واعظی و البته اثرگذاری محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری هم نفوذی عمیق در لایه‌های تصمیم‌گیری دولت دارند؛ نفوذی که باعث شده تا در یکی از سخت‌ترین و پیچیده‌ترین سال‌های اقتصادی ایران، دوباره اختلاف‌نظرها نمایان شود. اختلاف‌نظرهایی که به‌نظر می‌رسد با توجه به خط‌ونشان‌هایی که این روزها راه‌یافتگان به خانه ملت، از همین حالا برای تقابل با دولت می‌کشند، به‌زودی دردسرساز خواهد شد. هرچند به‌تازگی علی ربیعی، به‌عنوان سخنگوی دولت خطاب به مستأجران آینده خانه ملت پیام داده که از در همکاری وارد شوند.
چالش تولید، تورم و ثبات
برخلاف وزارت اقتصاد و سازمان برنامه که رونق را هدف گرفته‌اند؛ دغدغه بانک مرکزی، مهار تورم و حفظ ثبات در بازارهاست؛ چنان که همتی دیروز در حضور مدیران عامل بانک‌ها و اعضای هیأت عامل در بانک مرکزی، خطاب به جهانگیری به‌طور ضمنی نسبت به خطر انحراف در سیاست‌های اقتصادی دولت برای مقابله با کسری بودجه هشدار داد. رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: کنترل تورم در شرایط تحریم و وضعیت خاص فروش و قیمت نفت به‌دست آمده و باید سیاست‌هایی اجرا شود که منابع لازم برای جبران کسری بودجه دولت بدون تحریک تورم ازجمله فروش اوراق بدهی و استفاده از عملیات بازار باز بانکی تأمین شود. رئیس شورای پول و اعتبار با تأکید بر اینکه همچنان 90درصد تأمین مالی اقتصاد ایران برعهده بانک‌هاست، گفت باید از ظرفیت بازار سرمایه بیشتر استفاده شود؛ البته مسئولان باید اقدامات احتیاطی لازم را درنظر بگیرند تا با مدیریت مناسب شاهد رشد مطمئن و منطقی آن باشیم.
خط قرمز و سفید پیش‌روی ماشین دولت
اظهارات جهانگیری اما معنادار بود؛ او در تلاش برای خنثی‌سازی خطر کم‌رنگ شدن حضور بانک مرکزی در سیاستگذاری‌های کلان گفت: بانک مرکزی نقش محوری و تعیین‌کننده در برنامه‌های اقتصادی دارد. معاون اول رئیس‌جمهور طعنه‌ای هم به منتقدانی زد که پیش از این از احتمال بروز ابرتورم در ایران خبر داده بودند؛ او تأکید کرد: با وجود آنکه عده‌ای به ایجاد ابرتورم و ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران معتقد بودند در مهار تورم عملکرد موفقی داشته‌ایم. اما خبر مهم معاون اول رئیس‌جمهوری این بود که هم در جلسه سران قوا و هم در جلسه ستاد اقتصادی دولت درباره کسری بودجه دولت بحث و بررسی شده و استفاده نکردن از منابع بانک مرکزی به‌عنوان خط قرمز دولت مورد توافق قرار گرفته است.
نسخه دولت و بانک مرکزی
مرد شماره 2پاستور با بیان اینکه جهت‌گیری دولت در سال جدید همچنان کاهش هزینه‌ها و سختگیری بیشتر خواهد بود، از نسخه موردتوافق بین دولت و بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه خبر داد و اعلام کرد: یکی از مهم‌ترین راهکارهای دولت برای جبران کسری بودجه انتشار اوراق مالی است. به‌گفته او دولت در سال‌جاری با پیش‌بینی‌هایی که بانک مرکزی انجام داده و با استفاده از عملیات بازار باز به میزان قابل‌توجهی اوراق مالی منتشر خواهد کرد. جهانگیری به‌صراحت وزارت اقتصاد را خطاب قرار داد و گفت: باید روی انتشار اوراق مالی متمرکز شویم زیرا انتشار اوراق مالی به‌عنوان مهم‌ترین برنامه دولت برای جبران کسری بودجه، باید در تیم اقتصادی دولت با محوریت وزارت اقتصاد، به‌صورت جدی دنبال شود؛ ضمن اینکه مجلس نیز در قانون بودجه مجوز انتشار اوراق مالی به ارزش 80هزار میلیارد تومان را صادر کرده که البته دولت درنظر دارد بیش از این میزان اوراق منتشر کند.
معاون اول رئیس‌جمهوری میزان دارایی دولت ایران را براساس برآوردهای وزارت اقتصاد 7هزار میلیارد تومان اعلام کرد و از تلاش دولت برای فروش و عرضه دارایی‌های خود در بازار سرمایه خبر داد و خطاب به مدیران بانک‌ها هم گفت: لازم است بانک‌های عامل نیز به شرکت‌های زیرمجموعه خود تکلیف کنند که دارایی‌هایشان را در بازار سرمایه عرضه کنند.
پرهیز از مصرف دلارهای ممنوعه
محور دیگر اختلاف‌نظرها بین بانک مرکزی و برخی دستگاه‌های مصرف‌کننده ارز این روزها به چالش برای دسترسی به دلارهای بانک مرکزی مربوط می‌شود تا جایی که همتی به‌شدت با مصرف شدن ذخایر ارزی بانک مرکزی مخالفت کرده و تأکید دارد: واردات بدون انتقال ارز ممنوع باشد. دیروز جهانگیری از این سیاست هم حمایت کرد و با بیان اینکه ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه و سایر اقلام برای سال‌جاری 35میلیارد دلار است، تأکید کرد: برنامه دولت هم تأمین ارز واردات از محل صادرات است؛ البته بانک مرکزی از ذخایر ارزشمند ارزی برخوردار است، اما هدف این است که تا حد امکان از این ذخایر صیانت شود و برای نیازهای ارزی، این ذخایر مورداستفاده قرار نگیرد.
دلجویی از دلخوری‌های اخیر
او با تأیید بر کاهش سقف ارز 4200تومانی برای واردات کالاهای اساسی و دارو در سال جدید، هم از بانک‌ها کمک خواست و هم اعلام کرد: دولت از انتقادها و پیشنهادها با آغوش باز پذیرایی می‌کند. فراز پایانی صحبت‌های جهانگیری هم در دفاع از رئیس‌کل بانک مرکزی به‌عنوان یک مدیر موفق و دلسوز برای اقتصاد ایران نشان از تلاش او برای کم کردن اختلاف‌ها بین بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت دارد. معاون اول رئیس‌جمهور به‌صورت ضمنی اختلاف‌نظرها را تأیید و تأکید کرد؛ آقای همتی مدیری است که وقتی برنامه و سیاستی را قبول دارد شجاعانه از این سیاست‌ها دفاع و در جهت اقناع دیگران تلاش می‌کند. آیا نتیجه دیدار دیروز مرد شماره2 پاستور با مرد شماره یک بانک مرکزی به‌معنای فروکش کردن اختلاف‌نظرهای اقتصادی و تغییر سیاست دولت در تأمین کسری بودجه و دست کشیدن از گاوصندوق بانک مرکزی خواهد بود؟
آیا جهانگیری به اختلاف تیم اقتصادی دولت پایان می‌دهد؟
پیام میرداماد به پاستور
در همینه زمینه :
خبر
چهره روز
پیگیری
