وحشت کمتر هوشیاری بیشتر

«زلزله، آگاهی، مدیریت...» اینها کلیدواژه‌های زمین‌لرزه بامداد جمعه بودند. زلزله‌ای نسبتا شدید که هرچند در نزدیکی دماوند اتفاق افتاد؛ اما شدت آن به حدی بود که پایتخت و چند استان دیگر را نیز لرزاند؛ اما خسارت و تلفات چشمگیری نداشت و باعث شد مردم و مسئولان در مواجهه با حادثه‌ای غافلگیرکننده نمره قبولی بگیرند. اما این زلزله چطور اتفاق افتاد و واکنش مردم نسبت به آن چگونه بود؟ 
به گزارش همشهری، بامداد جمعه، شب به یادماندنی دیگری برای پایتخت نشینان رقم خورد. در شرایطی که خیلی‌ها در خواب بودند و بسیاری دیگر برای خوابیدن آماده می‌شدند، ساعت 48دقیقه بامداد ناگهان زمین شروع به لرزیدن کرد. آنها که بیدار بودند تلاش کردند پناه بگیرند و بعضی‌ها هم خودشان را به بیرون از خانه رساندند تا از آوار احتمالی و خطرات زمین‌لرزه در امان بمانند. در یک چشم به‌هم‌زدن چراغ‌های شهر که تا آن زمان نیمه‌خاموش بود، روشن شد. انگار که قرار است روز از نیمه‌شب آغاز شود. این زلزله یادآور زمین‌لرزه 30آذر‌ماه سال96 در ملارد بود که ترس و وحشت را به جان پایتخت‌نشینان انداخت، موجب ازدحام در خیابان‌ها شد و جان چند نفر را گرفت. این بار اما معلوم نبود کانون زلزله کجاست و چه خسارات و تلفاتی به بار آمده است. دقایقی بعد مردم که این روزها معمولا اخبار را از طریق گوشی‌های هوشمندشان دنبال می‌کنند خبردار شدند که زلزله در نزدیکی دماوند اتفاق افتاده است. با وجود اینکه مرکز لرزه نگاری کشور بزرگی زمین‌لرزه را 5.1ریشتر و کانون آن را روستای زیارت، در 6کیلومتری دماوند اعلام کرد، اما زلزله پایتخت نشینان را بی‌خواب کرد و در استان‌های مازندران، قزوین، قم و سمنان هم احساس شد.

شهروندانِ هوشیار و بیدار
دقایقی از زلزله می‌گذشت و وقت آن رسیده بود که مردم از حال نزدیکان و اعضای خانواده با خبر شوند. شاید به همین دلیل بود که خطوط تلفنی زیر بار ترافیک شدیدی رفت و بیشتر خطوط اشغال بود. درست در همان دقایق وزیر جوان ارتباطات از مردم خواست تا برای ارتباط با یکدیگر از اینترنت و پیام‌رسان‌ها استفاده کنند.
شواهد نشان می‌داد که این بار برخلاف زلزله سال 96مردم با آمادگی بیشتری با زلزله برخورد کرده‌اند و خسارت و تلفات چندانی به بار نیامده است. از همان دقایق اولیه بود که مسئولان یک به یک به این خبر واکنش نشان دادند. شهردار تهران دقایقی پس از زلزله از آمادگی مراکز مدیریت بحران در مناطق مختلف تهران خبر داد. او همچنین اعلام کرد درِ همه پارک‌ها ازجمله 4پارک جنگلی که از زمان شیوع کرونا تعطیل شده بود به روی مردم باز است. وزیر ورزش نیز اعلام کرد ورزشگاه‌های بزرگ شهر ازجمله آزادی، تختی، کشوری، حیدرنیا و... برای ورود مردم آماده است. شبکه خبر سیما نیز با پخش گزارش‌هایی از سطح شهر و ارتباط با مسئولان هلال احمر، اورژانس و مدیریت بحران نشان می‌داد که زلزله تحت کنترل است و خوشبختانه خسارت و تلفاتی به بار نیاورده است.

صف خودروها در بزرگراه‌ها و پمپ بنزین ها
این بار با اینکه خبری از شتاب و عجله مردم نبود اما بعضی خانواده‌ها از بیم پس لرزه‌ها ماشین‌سواری را بر ماندن در خانه ترجیح دادند. شاید به همین دلیل بود که تا روشن شدن هوا خیلی از خانواده‌ها سوار بر خودرو در کنار بزرگراه‌ها، پارک‌ها و خیابان‌های اصلی، به دور از ساختمان‌های بلند حضور داشتند و شب را در خودروهای‌شان به صبح رساندند. صف‌های مقابل پمپ‌بنزین‌ها هم دیگر داستانی تکراری است که بعد از هر حادثه‌ای تشکیل می‌شود. این‌بار هم دقایقی بعد از زلزله خودروهای زیادی به پمپ‌بنزین‌ها هجوم بردند تا سوخت‌گیری کنند. اقدامی که دلیل منطقی آن برای هیچ‌کس مشخص نیست. آنچنان که رئیس انجمن صنفی صاحبان اماکن و عرضه فراورده‌های نفتی سراسر کشور گفت جایگاه‌ها در مناطقی که زلزله در آن احساس شد، نسبت به روز قبل از آن در همان زمان با افزایش 90درصدی تقاضا مواجه شدند و صف سوخت‌گیری تا یک ساعت پس از اذان صبح نیز ادامه داشت. او البته یادآور شد که همه جایگاه‌ها هم فراورده کافی و هم دستگاه‌های آماده برای ارائه خدمت در اختیار دارند.

بازار داغ شایعات
جامعه ایرانی، طناز و شوخ طبع است؛ آنچنان که در حوادث و خطرات هم این طنز است که مردم را سرزنده و با نشاط نگه می‌دارد. بامداد جمعه درحالی‌که دقایقی از زمین‌لرزه‌ای نسبتا شدید می‌گذشت علاوه بر اطلاعات زلزله، انبوه پیام‌های طنز بود که بین مردم رد و بدل می‌شد. اما از این گذشته بعد از چنین حوادثی معمولا بازار شایعه‌ها داغ است. براساس یکی از این شایعه‌ها فعال‌شدن آتشفشان دماوند مسبب اصلی زمین‌لرزه‌ بامداد جمعه بود. شایعه‌ای که خیلی زود تکذیب شد. علی مرادی، رئیس مرکز لرزه نگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه تهران درخصوص دلیل وقوع زلزله تهران گفت: با اطمینان می‌گویم که این زلزله مربوط به گسل مشا است و فعال شدن آتشفشان دماوند را تکذیب می‌کنیم. زمین‌لرزه در نزدیکی روستای مشا و امامزاده هاشم رخ داده است. شرایط سنجش آتشفشان با زلزله کاملاً متفاوت است.

زلزله در سایر شهرها
ساعتی از زلزله دماوند گذشته بود و مردم در انتظار پس لرزه‌ها در پارک‌ها و خیابان به سر می‌بردند که خبر رسید از چند استان دیگر نیز زلزله رخ داده است. هرچند قدرت زمین‌لرزه‌های این استان‌ها از زلزله دماوند کمتر بود اما تهرانی‌ها با کنجکاوی پیگیر زلزله در سایر نقاط ایران بودند. فیروزآباد لرستان، سیرچ کرمان، گیوی اردبیل، جایزان خوزستان و کوهنجان فارس دیگر نقاطی بودند که پس از زلزله دماوند به لرزه درآمدند و بین 2.6تا 4ریشتر لرزیدند.

شمار تلفات و مصدومان
در نخستین ساعت‌های بامداد جمعه اعلام شد که در جریان زلزله 5.1ریشتری یک نفر جان خود را از دست داده و 13نفر مصدوم شده‌اند اما ظهر جمعه سخنگوی اورژانس کشور از افزایش شمار مصدومان و جان‌باختگان خبر داد و گفت که در این حادثه 2نفر جان باخته و 21نفر مصدوم شده‌اند. مجتبی خالدی گفت: در شهرستان دماوند ۶ نفر به‌دلیل فرار هنگام زلزله دچار مصدومیت شدند و مردی ٦٠ساله نیز هنگام فرار دچار ضربه به سر شد و جان خود را از دست داد.
وی ادامه داد: در شهرستان تهران ١٢ نفر، شمیرانات یک نفر و در استان البرز 2نفر به‌دلیل فرار ناشی از ترس زلزله مصدوم شدند. گزارش‌های رسیده حاکی از آن است که فرد دیگری نیز به‌دلیل ترس و سکته قلبی جان خود را از دست داده است.

ترس از پس‌لرزه‌ها
تهرانی‌ها بامداد جمعه را هوشیارتر از همیشه خوابیدند و نگران پس‌لرزه‌های احتمالی بودند. اما آیا زلزله‌های بعدی خفیف‌تر از زلزله 5.1ریشتری خواهند بود یا شدیدتر؟ علی‌بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این‌باره گفت: با توجه به پس لرزه‌هایی که در‌حال رخ دادن است، زلزله ۵.۱ ریشتری زلزله اصلی بوده و احتمال اینکه پیش لرزه اش برای زلزله بزرگ‌تر باشد، بسیار اندک است. وی ادامه داد: وقوع پیش لرزه، پس لرزه و زلزله اصلی همه در امتداد گسل مشا در حدود ٧ کیلومتری شمال شهر دماوند و نزدیک به روستای مشا بوده است. در ۱۴سال گذشته ۸۲۰‌زلزله متعدد و متمرکز بالای ۲.۵ به شعاع ۱۰۰کیلومتری این زلزله در آن منطقه به‌وقوع پیوسته که عمده آنها در شرق و شمال شرق تهران بوده است. با توجه به پس لرزه‌هایی که در‌حال رخ دادن است، زلزله ۵.۱ زلزله اصلی بوده و احتمال اینکه پیش لرزه‌ای برای زلزله بزرگ‌تر باشد، بسیار اندک است.
در همین حال بختیاری، سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور از ادامه پس لرزه‌ها خبر داد و گفت: تا ساعت ۸:۳۰ صبح جمعه حدود ۳۴ پس لرزه تا بزرگی 3.9 ریشتراتفاق افتاده است. وی همچنین از آماده باش کلیه نیروهای امدادی تا 3روز آینده خبر داد و گفت: از همان لحظات اولیه آماده باش به همه دستگاه‌های عضو مدیریت بحران کشور اعلام شد و گروه‌های امدادی به کانون زلزله (دماوند) اعزام شدند. شهرداران مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران و استان اصفهان به‌عنوان استان معین و جانشین تهران، پس از حادثه آماده‌باش بودند و جلسات خود را برگزار کردند. همچنان آماده باش حفظ می‌شود، اما شرایط عادی است.


باید دچار ترس آگاهانه شویم
حسین درخشان ـ مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات هلال احمر




زلزله به تنهایی ترسناک و دلهره آور نیست. بلکه اثرات آن ممکن است ما را دچار مشکل کند. در دنیا روزانه تعداد زیادی زلزله‌  بزرگ‌تر از 5ریشتر اتفاق می‌افتد؛ اما نحوه برخورد با آنها متفاوت  و تأثیراتی که در بین مردم و در سطح جامعه ایجاد می‌کند مختلف است. به‌طور مثال در کشور ژاپن روزانه زلزله‌های بالای 6و حتی 7ریشتر اتفاق می‌افتد؛ اما مردم عادت کرده‌اند که با این زلزله‌ها زندگی  و اصول ایمنی را رعایت کنند. این موضوع مستلزم این است که آگاهی و شناخت کافی از زلزله داشته باشیم و «ترس آگاهانه» در بین مردم وجود داشته باشد تا هنگام وقوع زلزله بدانیم چه واکنشی نشان دهیم. مهم‌تر از آن اقداماتی است که باید از قبل انجام دهیم. باید با نقشه ایمنی محله مان آشنا باشیم. بدانیم که نقاط امن در سطح شهرمان کجاها هستند. از قبل باید ساختمان‌ها را بررسی کنیم. راه‌های فرار را مشخص کنیم. نقاط امن را بدانیم. منزل را بارها بازدید کنیم. تخت و محل خواب زیر شیشه و لوستر نباشد. باید در این‌باره با خانواده صحبت کرد که اگر زلزله آمد چه اقداماتی انجام دهیم و در چه مکان‌هایی تجمع کنیم تا مشکلات مان کمتر شود.
«ترس آگاهانه» مهم است. باید بدانیم زلزله خطر دارد و حواشی ناشی از آن موجب آسیب‌های جدی می‌شود. این نکته کلیدی در نحوه مدیریت و عملکرد ما در هنگام وقوع زلزله تأثیرگذار است. در خبرهای مربوط به زلزله‌های گذشته که دو سال قبل در ملارد داشتیم یا زلزله‌ای که در آذربایجان شرقی داشتیم یا زلزله‌ای که بامداد جمعه در دماوند رخ داد، زلزله خسارتی نداشت و آواری به‌وجود نیامد. چه در محل نزدیک کانون زلزله و چه در شهر تهران. اما متأسفانه چندین نفر مصدوم شدند که غالبا این مصدومیت ناشی از ترس بود. به این دلیل که بعد از زلزله مردم خونسردی خودشان را از دست می‌دهند و سریع شروع به عکس العمل‌های احساسی و فرار می‌کنند که بدترین کار است. هنگام فرار نفراتی زیر دست و پا گرفتار می‌شوند و زمین می‌خورند. به در و دیوار برخورد می‌کنند. به‌طور مثال در این زلزله 2نفر فوت شدند که یکی بر اثر سقوط از ارتفاع و دیگری به‌دلیل ترس و سکته قلبی جان خود را از دست دادند. اگر بدانیم که در هنگام وقوع زلزله باید چه اقداماتی انجام دهیم، می‌توانیم خودمان و خانواده مان را نجات دهیم و از خطرات زلزله در امان باشیم. هنگام زلزله نباید بلافاصله فرار کنیم. نباید واکنش احساسی انجام دهیم. اگر خونسردی خودمان را حفط کنیم و در همان محلی که هستیم پناه بگیریم واکنش بهتری است. به‌خصوص افرادی که در ساختمان‌های بلند مرتبه و آپارتمان هستند نباید فرار کنند. باید در منزل پناه بگیرند. فرار کردن و دوری از خانه فقط در ساختمان‌های یک طبقه و ساکنان طبقه اول توصیه می‌شود تا بتوانند از ساختمان خارج شوند و در محیطی پناه بگیرند. اگر بتوانیم بر ترس خودمان غلبه کنیم و خونسردی خودمان را حفظ کنیم قطعا با آسیب‌های کمتری مواجه خواهیم شد.


هنگام وقوع زلزله چه باید بکنیم؟
نواب شمس پور ـ مدیرکل آموزش عمومی، پایه و همگانی جمعیت هلال احمر


تجربه چندین زلزله درسال‌های اخیر که شدتی کمتر از 6ریشتر داشته نشان می‌دهد بیشتر مردم به‌دلیل تأثیر مستقیم زلزله و آوار ناشی از تخریب زمین لرزه دچار مصدومیت یا فوت نشده‌اند، بلکه به‌دلیل ترس بیش از حد و اقدامات هیجانی و عدم‌حفظ خونسردی و واکنش‌های غیرمنطقی دچار مشکل و آسیب شده‌اند. اگر هنگام وقوع زلزله ضمن حفظ خونسردی، اعتماد به نفس و آرامش خود، نکات ایمنی را رعایت کنید، می‌توانید جان خود و بستگان‌تان را با داشتن آگاهی در مورد پناه گرفتن و انجام عکس العمل سریع و مناسب نجات دهید.
      بسیاری از مصدومان ناشی از زلزله به‌دلیل فرار دچار حادثه می‌شوند، این درحالی‌است که افراد باید توجه داشته باشند که در زمان وقوع زلزله در مناطق شهری پناهگیری بر فرار ارجحیت دارد.
      افراد باید در این زمان روی زمین بنشینند، به شکل 4دست و پا یا دو زانو (به‌طوریکه تعادلشان حفظ شود)، از سر و گردنشان محافظت کنند، سپس زیر یک میز محکم مانند میز ناهارخوری یا میز تحریر رفته و با دست پایه میز را نگه دارند تا تکان نخورد.
      باتوجه به اینکه در مناطق روستایی خانه‌ها به شکل خشتی و گلی است ارجحیت با فرار و خروج از منزل است و به‌دلیل امکان بیشتر فروریختن منازل روستایی بهتر است افراد بلافاصله بعد از وقوع زلزله از خانه خارج شوند.
      کنار اشیای شیشه‌ای، پنجره‌ها، دیوارهای خارجی و غیرحامل، زیر لوستر و و وسایل تزیئنی و به‌ویژه درآسانسورها از پرخطرترین نقاط خانه است.
      اگر افراد در حالت خواب به‌سرمی‌برند نیز باید تا پایان زلزله در جای خود باقی بمانند و با بالش سر و گردن خود را حفظ کنند.
      افراد در زمان وقوع زلزله هرگز نباید به سمت راه‌های خروجی و پلکان‌ها هجوم ببرند، اغلب مصدومیت‌ها و شکستگی‌های ناشی از زلزله به این دلیل اتفاق می‌افتد.
      از پنجره‌ها و کمدهای بلند که بدون مهار هستند و همچنین اشیایی که ممکن است روی شما سقوط کنند دور شوید.
      باید در کنار کنج دیوارها پناه بگیرید و درحالی‌که سرخود را با بازوان خود گرفته‌اید حرکت کنید.
      در زمان وقوع لرزش و بعد از آن از آسانسور استفاده نکنید چراکه امکان گیرافتادن در داخل کابین وجود دارد.
      اگر محل ایمن وجود ندارد و شما در راهرو هستید به کنار دیوار رفته و درحالی‌که نشسته‌اید سر خود را روی زانوهایتان خم کنید. ضمن اینکه با کف دستهایتان پشت سر خود را گرفته‌اید با بازوانتان سر خود را محافظت کنید.
      اگر در محیط اداری حضور دارید از پنجره‌ها و کمدهایی که در محل خود محکم نشده‌اند و همچنین از منابع تامین برق که احتمال حرکت، تخریب یا سقوط دارند، دور شوید و هرگزنباید به سمت راهروها یا خروجی های اضطراری با عجله و شتاب هجوم ببرید و زیر میزها پناه بگیرید.



گفت‌وگو
برای زلزله بزرگ‌تر آماده‌ایم؟



زلزله بامداد جمعه تهران، بار دیگر زنگ خطر را برای آمادگی همه‌جانبه در رویارویی با زلزله به صدا درآورد. اگر این زمین‌لرزه با شدت بیشتری رخ می‌داد چه اتفاقی می‌افتاد؟ اگر زلزله چند ثانیه بیشتر طول می‌کشید آیا آماده رویارویی با خسارات و تلفات احتمالی آن بودیم؟ آرزو دهقانی، دانشجوی دکتری تخصصی سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگویی با همشهری به بررسی مهم‌ترین چالش‌های تهران در مواجهه با زلزله و راه‌های کاهش خسارت و تلفات در زلزله پایتخت پرداخت.

به‌نظر شما مهم‌ترین مشکلات تهران هنگام وقوع زلزله چیست؟
تقریبا 90درصد مناطق کشورمان زلزله‌‌خیز هستند و همین نکته اهمیت آمادگی در برابر زلزله را بیشتر می‌کند. در تهران هم چندین گسل فعال وجود دارد، اما مشکلات تهران زلزله نیست. اگر زلزله با ریشتر بالا در تهران اتفاق بیفتد مشکل در امدادرسانی به‌وجود خواهد آمد و اوضاع را بحرانی می‌کند. انبوه‌سازی‌ها، ساختمان‌های بلند، جمعیت فشرده و ایمنی ساختمان‌ها ازجمله مهم‌ترین خطرات در هنگام وقوع زلزله در تهران است که باعث می‌شود فرایندهای امدادرسانی بعد از زلزله با ریشترهای بالا، خرابی‌های زیادی به بار آورد؛ مثلا در حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو شاهد بودیم که یک ساختمان فرو ریخت، اما یک خیابان برای چندین روز مسدود بود و توان امدادی و خدماتی برای این حادثه که فقط یک ساختمان بود بسیج شد. حالا اگر زلزله در سطح وسیع اتفاق بیفتد ما در تهران ساختمان‌های زیادی شبیه پلاسکو داریم که ممکن است آسیب دیدن آنها فاجعه‌بار باشد و مسیر‌های زیادی مسدود شود. به این نکته باید آسیب‌های زیرزمینی و فرونشست‌هایی را  هم که ناشی از برداشت آب‌های زیرزمینی و خالی شدن سفره‌های زیر زمینی است، اضافه کرد.
هنگام وقوع زلزله چطور می‌شود از میزان خسارات و تلفات احتمالی کم کرد؟ 
عاقلانه‌ترین کار، آمادگی و ایمنی است. در مورد ایمنی در زلزله 3 نوع ایمنی وجود دارد که هر کدام به نوبه‌ خود کلیدی و مهم هستند. ایمنی اول ایمنی سازه است که شامل سقف، دیوار، ستون‌ها و نوع مهندسی، طراحی و ساخت یک ساختمان می‌شود. ساختمان‌های امروزی باید طوری طراحی شوند که در برابر زلزله با بزرگی تا هفت و نیم ریشتر مقاوم باشد. نوع دیگر ایمنی، ایمنی غیرسازه‌ای است که در آن نقش مردم حائز اهمیت است. اینکه مردم بدانند در خانه‌های‌شان مثلا بالای سرشان هنگام خواب نباید لوستر و تابلو باشد. مجسمه یا وسایل دکوری سنگین باید در گوشه‌های خانه باشد. کتابخانه به دیوار محکم شود و کتاب‌های سنگین پایین و کتاب‌های سبک در قفسه‌های بالا قرار گیرد. به شیشه‌ها چسب بزنیم. آبگرمکن و وسایل گرمایشی را کنترل و در جای خود محکم کنیم و... باید به این نکات از قبل پرداخته شود و رعایت هر کدام می‌تواند تا حدود زیادی در خانه امنیت ایجاد کند. اما نکته بعد ایمنی عملکردی است. به این معنا که همه افراد خانواده آموزش‌های لازم را دیده باشند که اگر زلزله اتفاق افتاد فرار نکنند. از آسانسور استفاده نکنند. جاهای امن را شناسایی کنند و... اگر هنگام وقوع زلزله آماده باشیم می‌توانیم چند درصدی از این کارها را انجام دهیم. یا اینکه مثلا یک کوله‌پشتی شامل وسایل ضروری آماده داشته باشیم تا هنگام وقوع زلزله کمتر دچار مشکل شویم.
به‌نظر می‌رسید در زلزله بامداد جمعه به نسبت زلزله‌ای که 2 سال قبل در تهران اتفاق افتاد مردم هوشیارتر بودند و واکنش بهتری از خود نشان دادند. نظر شما چیست؟
در هر اتفاق که برای نخستین مرتبه رخ می‌دهد استرس زیاد و دانش کمی وجود دارد. در این زلزله به نسبت زلزله 2 سال قبل کارهای آموزشی بیشتری انجام شد. البته این موضوع ممکن است مثل یک شمشیر دولبه عمل کند. چون همانقدر که آموزش خوب است اما ممکن است حساسیت را کم کند و با کم‌شدن حساسیت ممکن است مردم هوشیار عمل نکنند. استرس موجب فرار از صحنه می‌شود اما باید با آموزش‌ها یاد داد که نباید فرار کرد. باید افراد هر جا که هستند بمانند. اگر می‌خواهند بیرون بیایند نباید از آسانسور استفاده کنند. یکدیگر را هل ندهند. هجوم نیاورند چرا که در همه زلزله‌ها این موارد تلفات دارد. بیشتر افراد هنگام فرار مصدوم می‌شوند. یا نکته دیگر اینکه بعد از زلزله صف‌های پمپ بنزین شکل می‌گیرد. این موضوع دلیل منطقی ندارد. ازدحام در چنین مکانی خیلی خطرناک است. ممکن است در پس‌لرزه بعدی پمپ بنزین دچار نشتی یا انفجار شود و با وجود ازدحام یک فاجعه رقم خواهد خورد.
مردم در روزهای آینده باید چه رفتاری از خود در برابر پس لرزه یا زلزله‌های احتمالی نشان دهند؟
در این چند روز مردم باید هوشیار باشند اخبار را رصد کنند. نمی توانیم پیش‌بینی کنیم که در ادامه چه اتفاقی رخ خواهد داد، اما باید اقداماتی را انجام دهند که در صورت وقوع پس‌لرزه آماده باشند؛ مثلا کوله‌پشتی با تجهیزات ضروری آماده کنند. شب‌ها با لباس مناسب بخوابند که هنگام خروج زمان را برای پوشیدن لباس از دست ندهند. راه‌های خروجی را باز بگذارند. حتما شب‌ها یکی از چراغ‌های خانه روشن باشد. چراغ راه‌پله‌ها روشن باشد. راه‌پله‌ها مانع نداشته باشد و سعی کنند در این مدت آگاهی‌های خود را نسبت به زلزله افزایش دهند.