هاشورشهر
وقتی هدایای نیازمندان محله، متبرک به گل صلوات می‌شود
عیدی پهلوانان شیرافکن
نعیمه جاویدی:
منطقه 10
صدای ضرب و زنگ مرشد با گفتن نام خدا و اهل‌بیت(ع) توسط باستانی‌کاران تغییر می‌کند. ضرب نهایی و مدح‌خوانی مرشد، حاکی از پایان ورزش است. «مجید معصومی» متولی و کهن کسوت زورخانه جلو می‌آید و قبل از خروج ورزشکاران از گود، مراسم گلریزان عید نوروز را شروع می‌کند. این پنجمین گلریزان زورخانه است که در 3 ماه گذشته برگزار می‌شود.
لنگ برای باستانی‌کاران ارزش زیادی دارد نه صرفاً به این دلیل که از اقلام ورزش آنهاست. لنگ، سفره مدد به دیگران است و جوانمردی. لنگ‌دار یا همان کهن‌کسوت زورخانه هر وقت پیشامد، مشکل یا مناسبتی ویژه پیش بیاید و نیاز باشد، این سفره را برای گره‌گشایی پیش روی هشتی‌نشینان و ورزشکاران زورخانه می‌گیرد و می‌گوید: «مدد از خدا و دستگیر عالمیان امیرالمؤمنان علی(ع).» چراغ اول کمک‌ها را خودش روشن می‌کند با نام خدا و بعد لنگ با نام و صلوات بر 14معصوم(ع) گرداگرد زورخانه و گود می‌چرخد و هرکسی هرقدر در توان دارد، داخل آن می‌اندازد.»
معصومی می‌گوید: «ما برای رفع مشکلات ضروری دیگران به‌خصوص ورزشکاران همین زورخانه و عید نوروز یا برای کمک به حادثه دیدگان گلریزان می‌گیریم. البته حالا این رسم با گذشته تغییر کرده است. ورزش زورخانه‌ای دوباره دارد جان می‌گیرد اما بدون تعارف آن رونق دهه 30 تا 60 را ندارد. صبح‌های جمعه مردم می‌آیند. گاهی ضرورتی پیش می‌آید که باید مثلاً دوشنبه گلریزان گرفت. بنابراین از خود باستانی‌کاران کمک می‌گیریم. آنها هر رقمی برایشان مقدور باشد کمک می‌کنند اما رقم‌های بیشتر و اساسی‌تر را چند خیّر تقبل می‌کنند. معمولاً هم دوست ندارند نامشان فاش شود.»
گل صلوات
کهن‌کسوت معصومی از رسم‌های گلریزان می‌گوید: «در گلریزان سنتی و اصیل باید لنگ بین مردم بگردد. پارچه گرد و سینی مرسوم نیست. لنگ حرمت دارد چون باستانی‌کار در گود مدام ذکرخدا و نام اهل‌بیت(ع) را می‌گوید و آخر سر عرق صورتش را با آن پاک می‌کند. در این ورزش که تنها ورزش همراه با موسیقی زنده است، مرشد هرچه می‌خواند و می‌نوازد همه در مدح خدا و اهل‌بیت(ع) است. بعضی‌ها موقع گلریزان با سلام و صلوات گلبرگ می‌ریزند و گلاب می‌پاشند که جنبه زیبایی دارد بعضی هم درون لنگ چند شاخه گل می‌اندازند.
اما واقعیت این است که منظور از گلریزان، پولی و کمک مادی است که متبرک به گل صلوات می‌شود. معمولاً سادات یا کهن‌کسوت چراغ اول را روشن می‌کند. بعد که همه پول ریختند، لنگ جمع می‌شود، گره می‌خورد و به دست یکی از پهلوان‌ها سپرده می‌شود تا شمارش کند. بعد هم پول را همان لحظه به‌صورت آبرومندانه؛ طوری که کسی متوجه نشود به دست نیازمند می‌رساند. الان دیگر گلریزان‌هایی به این شکل، فقط نمادین اجرا می‌شود تا سال 1385 شاید گلریزان به آن شکل مرسوم بود اما حالا چند نفر دست بخیر دعوت می‌شوند دفتر زورخانه یا به‌صورت تلفنی در جریان ماجرا قرار می‌گیرند و مبالغ کارت به کارت می‌شود. گاهی اوقات هم خیّر و نیازمند به هم معرفی می‌شوند و کار پیش می‌رود. این‌طور اعتمادسازی هم می‌شود.»
گلریزان‌های آنلاین
«محمد معصومی» فرزند حاج مجید است و مربی باستانی‌کاری نونهالان زورخانه. او حرف‌های پدرش را این‌طور تکمیل می‌کند: «گلریزان را همین چند شب قبل «عادل فردوسی‌پور» در برنامه «نود» به‌صورت زنده برپا کرد. برای رفع یک مشکل از مردم کمک خواست. شماره حساب و سامانه‌ای هم اعلام و در مدت کوتاهی مبلغ قابل توجهی جمع‌آوری شد.
در 6 ماه دوم سال با این مراسم، 5 گلریزان داشته‌ایم. اولی تهیه دستکش بافتنی برای کودکان زلزله‌زده کرمانشاه بود که حدود یک نیسان بود. دومی برای جراحی صورت فرزند یک بنده خدا. مورد سوم پرداخت 9 میلیون و نیم مهریه و مبلغی هم برای پرداخت نفقه معوق 2 زندانی بود. گلریزان دیگری قرار بود به نیت ایام نوروز انجام شود تا اینکه اوایل اسفندماه، ناراحتی کلیوی بستگان یکی از دوستان زورخانه‌ای ما جدی شد. شکرخدا با کمک ورزشکاران شیرافکن، مردم و خیّرانی که پدرم سراغ دارد، 18 میلیون تومان هزینه عمل جراحی و درمان تأمین شد. ما حتی اگر گلریزان هم نداشته باشیم برای ایام نوروز مبلغ و اقلامی را به دست نیازمندان تحت‌پوشش زورخانه می‌رسانیم.»
رهایی از بند
زورخانه نهاد حمایتی و صاحب بودجه نیست که از آن انتظار حمایت مالی و تحت پوشش دادن نیازمندان را داشت. «مجید معصومی» می‌گوید: «خطاست اگر پهلوان چشم روی درد نیازمندان ببندد. باستانی‌کاری با آیین فتوت و جوانمردی حضرت علی(ع) گره خورده است. بچه‌ها و خانواده من وقتی رخت نو عید می‌پوشند و سفره هفت‌سین می‌اندازند که فرد گرفتاری از در زورخانه دست خالی برنگردد. امسال هم به مدد خیّران خانواده‌ام، قرار است با مبالغ حاصل از گلریزان، چند خانواده در خیابان آذربایجان و قصرالدشت را نونوار کنند تا آنها هم به استقبال عید بروند.»
به پیشنهاد کمیته امداد امام خمینی(ره) و ستاد دیه کشور ماه رمضان امسال برای 4 زندانی؛ 2 نفر از شهریار، یک نفر اهل ورامین و یک زندانی تهرانی گلریزان گرفته شد. معصومی می‌گوید: «حدود 36 میلیون تومان جمع آوری شد و آنها آزاد شدند. روزی یک آقا با جعبه شیرینی و چشم تر به زورخانه آمد. خودش را معرفی کرد. زندانی اهل شهریار بود و گفت: «پول گلریزان این زورخانه فقط کمک مالی به من نبود؛ برکت زندگی من هم شد. آمده‌ام بگویم علی(ع) یارتان.»
شیرافکن در یک نگاه
زورخانه شیرافکن سال 1313 توسط پهلوان «خسرو معصومی» در خیابان آذربایجان با حضور پهلوانانی همچون «باقر مهدیه»، «مهدی قصاب» و «عباس کوره‌پز» افتتاح شد و سال 1363 پس از فوت او به مجید معصومی سپرده شد. زورخانه تا به حال فقط دوبار تعطیل بوده است. نخست سال 1363 تا چهلم پهلوان خسرو. دیگری سال 1385 تا 1387 برای نوسازی به دنبال مساعدت مقام معظم رهبری برای بازسازی زورخانه‌ها و زنده‌نگه‌داشتن ورزش‌های آیینی. آن سال همزمان با شیرافکن زورخانه‌های قائم(ع)، پهلوان‌پور، پناهی و سلامت هم نونوار شدند. ازدواج، عید نوروز، آزادسازی زندانیان دیه و جرائم غیرعمد و درمان و سلامت از مهم‌ترین بهانه‌های اجرای گلریزان در شیرافکن است.
در همینه زمینه :